شهید - شهید راه خر ؛ شهید راه زن ؛ شهید راه قبیله

مرحوم دستغیب در کتاب استعاذه: صفحه ۲۴۴ ، نشر نشر اسلامی ، چاپ ۱۳۸۶ ه.ق نقل کرده است:
مردى در راه خدا کشته شد ، او را قتيل الحمار خواندند.

مرویست که در زمان حضرت خاتم الانبیاء (صلی الله علیه و آله) در یکی از جنگ‌ها - گویا جنگ احد بوده است - یک نفر از مشرکان سوار الاغ سفید زیبائی بود و در صف کفار جنگ می‌کرد ، یکی از مسلمانان تا چشمش به این مرکبِ راهوارِ سفید افتاد ، خوشش آمد و گفت: من می‌روم و این کافر را می‌کشم و استر - قاطر - او را غنیمت گزفته و مالک می‌شوم ؛ لذا با این قصد حرکت کرد ، ولی تا خواست حمله کند ، آن مشرک پیش دستی کرد و مسلمان را کشت.
بعد از جنگ مسلمانان می‌گفتند: خوش بحالش! بدرجۀ رفیع شهادت رسید ؛ پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) وقتی که شنید اصحابش در بارۀ آن مرد چع می‌گویند ، فرمود: «او نیتش این بود که آن کافر را بکشد و بعد ازکشتنش ، الاغ او را بعنوان غنیمت صاحب شود ، و او هم اکنون در جهنم است» ؛ لذا بعد از این ماجرا ، آن مرد به قتیل الحمار یا همان شهید'>شهید'>شهید'>شهید راه الاغ معروف شد.

شهید یعنی کسی که برای خدا و برای دفاع از دین خدا و بر اساس امر خدا جهاد می‌کند ، هجرتی معنوی از قلب بسوی خدا یا هجرتی مادی از سوئی بسوئی برای خدا جنگ می‌کند و در این راه می‌میرد یا کشته می‌شود. او نیز «شهید» است و فرمود او را مُرده نپندارید:
«وَالَّذِينَ هَاجَرُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ ثُمَّ قُتِلُوا أَوْ مَاتُوا لَيَرْزُقَنَّهُمُ اللَّهُ رِزْقًا حَسَنًا وَ إِنَّ اللَّهَ لَهُوَ خَيْرُ الرَّازِقِينَ».
و آنانكه در راه خدا مهاجرت كرده‏اند و آنگاه كشته شده يا مرده‏اند ، قطعاً خداوند به آنان رزقى نيكو مى‏بخشد و راستى اين خداست كه بهترين روزى دهندگان است.
[سورۀ حجّ: آیه ۵۸]

پس ملاک شهادت این است که فرد موحد باشد و هدفش «الله جلّ جلاله» ، و کارش حتماً و فقط «فِی سَبِيلِ اللَّهِ » باشد. پس اگر کارشان برای خدا نباشد ، شهید محسوب نمی‌گردند.
حتی عباداتی چون نماز ، اگر برای خدا نباشد ، نه تنها مقبول نیافتاده ، بلکه موجب عذاب می‌شود ، چنانکه در کلام وحی ، ضمن تأکید بر اقامۀ نماز می‌فرماید: «وای بر نماز گذارانی که برای ریا نماز خوانند و یا آن را سبک می‌شمرند.»
«فَوَيْلٌ لِّلْمُصَلِّينَ * الَّذِينَ هُمْ عَن صَلَاتِهِمْ سَاهُونَ * الَّذِينَ هُمْ يُرَاؤُونَ * وَ يَمْنَعُونَ الْمَاعُونَ».
پس واى بر نمازگزارانى * كه از نمازشان غافلند * آنان كه ريا مى‏كنند * و از [دادن] زكات [و وسايل و مايحتاج خانه] خوددارى مى‏ورزند.
[سورۀ ماعون: آیات ۴ تا ۷]

حضرت امام جعفر صادق (علیه السلام) می‌فرمایند:
دو نفر وارد مسجد می‌شوند و نماز می‌خوانند. یکی برای جلب توجه دیگران ، رکوع و سجود نمازش را بهتر انجام می‌دهد و خشوع آن را بیشتر می‌کند و جهنمی می‌شود. اما دومی در حالی نماز می‌خواند که در این فکر است آیا نماز من مقبول است یا نه ، و حالت توبه به او دست می‌دهد و بهشتی می‌شود.
منبع:
بحارالانوار: جلد ۷۲ ، باب ۱۱۷ ، روایت ۲۱.

همچنین در نیت اعمال باید توجه داشت که هر عملی را به نیت ان می‌سنجند ؛ اگر بخاطر خدا به میدان مبارزه رفت و کشته شد ، بشهادت رسیده و اهل بهشت است ؛ و اگر به نیت مال و منال و غنائم بجنگ رفت و بقتل رسید ، اهل دوزخ است. پس هر عملی به نیت آن بستگی دارد ؛ برای نمونه شاهد تاریخی بیان می‌شود که نیت اشخاص را تبیین می‌کند.

در جنگ احد یکی از مسلمانان بنام «قزمان » در سپاه اسلام در رکاب پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) با دشمنان می‌جنگید و بسیار عالی و شجاعانه نبرد می‌کرد ، بطوری که شش یا هفت نفر از دشمنان را کشت. وی در این نبرد جراحات سنگینی برداشت ، او را برای مداواء به منزل بردند ، یکی از مسلمانان به محضر رسول خدا (صلواة الله علیه و آله) آمد و از شجاعتها و جانبازیهای «قزمان » سخن گفت و او را ستود ، ولی پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) بجای تمجید از او فرمود: «او اهل دوزخ است».
آن مسلمان خبرآورنده که از راز موضوع اطلاع نداشت ، از سخن پیامبر خدا (صلواة الله علیه و آله) تعجب کرد.
قزمان در خانۀ خود بستری شد ، بسیاری تصور می‌کردند او در بستر شهادت قرار گرفته و بزودی به فیض عظمای شهادت نائل می‌شود ؛ تا اینکه روزی جمعی از مسلمانان به خانۀ او آمده ، پس از احوالپرسی به او گفتند: «مژده باد به تو! بهشت و رضوان خدا ، چرا که در راه خیر در میدان جنگ با دشمنان متحمل آن همه زخم و رنج و زحمت شدی».
قزمان که تا آن وقت ماهیت خود را نشان نداده بود و نیتش را آشکار نساخته بود ، گفت: «برای چه مرا مژده می‌دهید؟! سوگند بخدا که من برای حفاظت از مردم و قبیله‌ام با دشمن می‌جنگیدم [نه برای خدا و دفاع از اسلام] ؛ و گرنه هرگز نمی‌جنگیدم».
عجیب اینکه وقتی زخمهای بدن او خوب نشد ، کاسۀ صبرش لبریز گشت ، تیری بخود زد و خودکشی کرد. آنگاه مسلمانان راز سخن پیامبر اکرم (صلواة الله علیه و آله) را دریافتند که فرموده بود: «قزمان اهل دوزخ است».

لازم بذکر است که اگر پیامبر خدا (صلواة الله علیه و آله) به مردم می‌گوید «فلان شخص شهید در راه الاغ است و اهل آتش» ، برای این است که به مردم بفهماند «هر کس در میدان نبرد کشته شد ، شهید نیست ؛ بلکه شهید مقامی بس رفیع دارد که شرطش برای خدا جنگیدن است ، نه برای اینکه غنیمتی ؛ سلاحی و یا الاغی بدست بیاید». پس هر کشته‌ای بهشتی نیست ، بلکه باید برای خدا جنگیده باشد و لاغیر.

مطلب دیگر اینکه ، پیامبر خدا (صلواة الله علیه و آله) نیت شخص را یکی از مهمترین شروط قیولی طاعات اشخاص قرار داده ، و هر عملی به نیتِ اجراء و انجام آن عمل بستگی دارد. اگر نیت الهی بود ، پاداش او ثواب است ؛ اگر نیت غیر الهی باشد ، پاسخی جز عذاب نخواهد داشت.

پيش بسوی عشق ام قيس !!!!!
همچنین در کتاب استعاذه آورده است:
مردى براى آنكه زنى را به همسرى خود در آورد ، مهاجرت كرد. او را مهاجر قيس ناميدند.

طبرانی نقل کرده است: حدثنا محمد بن علي الصائغ ثنا سعيد بن منصور ثنا أبو معاوية عن الأعمش عن شقيق قال: قال عبد الله: من هاجر يبتغي شيئا فهو له قال: هاجر رجل ليتزوج امرأة يقال لها أم قيس و كان يسمى مهاجر أم قيس.

در حديث عباده بروايت نسائی از پيامبر خدا (صلى الله عليه و آله) نقل شده كه فرموده است:
«هر كس به جهاد رود و نيتش تنها بدست آوردن زانوبند شترى باشد ، براى او همان چيزى است كه نيت كرده است».

و قد ورد أيضاً أنّ من الصحابة: مَن قتل نفسه في إحدى المعارك بسهم ، و قد أخبر النبيّ (صلى الله عليه و آله و سلم) عنه قبل ذلك بأنّه من أهل النار.
منابع:
سُنن بيهقی: جلد ۸ ، صفحه ۱۹۷ ؛ بر اساس رواة البخاری و مسلم.

پی‌نوشت:
خيلی غم انگیز و تأسف بار است که فردی در ركاب رسول خدا (صلی الله علیه و آله) كشته شود ؛ اما يكراست برود توی آتش جهنم!!!!